การส่งเสริมการเกษตรเพื่อการพัฒนาการผลิตข้าว
1. ความสำคัญ
ราชบัณฑิตยสถาน (2525)
ให้คำจำกัดอธิบายเกี่ยวกับคำว่าข้าวว่า ชื่อไม้ล้มลุกหลายชนิด
หลายสกุล ในวงศ์ Poaceae หรือ Gramineae โดยเฉพาะชนิด Oryza sativa L. ซึ่งใช้เมล็ดเป็นอาหารหลัก
มีหลายพันเช่นข้าวเจ้า ข้าวเหนียว พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน
ข้าวมีความสำคัญต่อมนุษย์มาก
พอๆกับข้าวสาลี ประชากรกว่าครึ่งของโลกบริโภคข้าวเป็นอาหารหลัก (Chang,
1979) ข้าว
เป็นอาหารหลักประจำชาติและเป็นพืชเศรษฐกิจหลักที่สำคัญยิ่งของไทย โดยมีชาวนา 3.7 ล้านครัวเรือน จากเกษตรกรทั้งประเทศ 5.6 ล้านครัวเรือน
หรือคิดเป็นร้อยละ 66 ของครัวเรือนเกษตรกรทั้งหมด
พื้นที่เพาะปลูกข้าวปีละประมาณ 56 – 58 ล้านไร่
ได้ผลผลิตปีละประมาณ 28.0 – 30.0 ล้านตันข้าวเปลือก
มูลค่าปีละประมาณ 180,000 – 200,000 ล้านบาท
ซึ่งเป็นรายได้หลักที่หล่อเลี้ยงเกษตรกรในระดับรากหญ้า
อีกทั้งยังเป็นสิ้นค้าส่งออกที่สำคัญสามารถสร้างรายได้และนำเงินตราเข้าประเทศปีละประมาณ
80,000 – 100,000 ล้านบาท
รวมทั้งเป็นพืชที่สร้างความมั่นคงด้านอาหารด้วย (กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
กระทรวงพาณิชย์, 2550)
คนไทยร้อยละ 80 บริโภคข้าว ในปี พ.ศ.2545 คนไทยบริโภคข้าวเฉลลี่ยประมาณ
101 กิโลกรัม ข้าวสารต่อคนต่อปี ลดลงจาก 130 กิโลกรัม เมื่อปี พ.ศ. 2535 (กรมวิชาการเกษตร, 2545)
ข้าวนอกจากใช้เป็นอาหารหลักแล้วยังเป็นส่วนประกอบหลักในการทำขนมหวานของขบเคี้ยวของทั้งคนไทยและต่างประเทศด้วยข้าวจึงจัดเป็นสินค้าที่มีผลกระทบต่อความมั่นคงของประเทศ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งความมั่นคงทางอาหาร (Food security) ในหลายประเทศข้าวเป็นสินค้าที่มีความอ่อนไหวทางการเมือง
แม้ว่าประเทศ จะมีต้นทุนการผลิตสูงกว่าการนำเข้าจากต่างประเทศก็ตาม
แต่รัฐยังคงสนับสนุน (Subsidy) ให้เกษตรกรทำการปลูกข้าวต่อไปและมักจะไม่ยินยอมให้มีการนำเข้าข้าวจากต่างประเทศ
